Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης δικηγόρος – συνταγματολόγος
Ο ενδελεχής καθαρισμός των ρεμάτων σε περιοχές εντός οικισμού, ο καθαρισμός στις άκρες των δημοτικών δρόμων, ο καθαρισμός του περιβάλλοντος χώρου των αθλητικών κέντρων- πλατειών- παιδικών χαρών- πάρκων, ο καθαρισμός των δημοτικών ακινήτων, η απομάκρυνση αντικειμένων από δημόσιους Χώρους που ενδέχεται να αποτελέσουν εστία πυρκαγιάς, η απομάκρυνση αδέσποτων σκουπιδιών στις άκρες του δρόμου ή σε δημοτικά ακίνητα ή σε ρέματα εντός οικισμού , ο καθαρισμός των αγροτικών δρόμων και η δημιουργία νέων αγροτικών δρόμων, η δυνατότητα πρόσβασης των ΑΜΕΑ σε όλα τα δημοτικα κτήρια και τους δημοσίους χώρους: ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα των Δήμων. Για δρόμους ή δημοσίους χώρους εκτός οικισμού, αλλά εντός δήμου, οι Δήμοι θα πρέπει απευθυνθούν στο αρμόδιο δασαρχείο ή στην περιφέρεια ή στο υπουργείο.
Βάσει νόμου όλες οι παραλίες της Ελλάδος (των 16.000 χιλιομέτρων ακτογραμμής) και οι πλατείες, αποτελούν κοινόχρηστο χώρο και είναι δημόσιο αγαθό που πρέπει να μπορείς να απολαμβάνεις δωρεάν, με ευθύνη των δήμων. Οι Δήμοι οφείλουν να ζητούν από το αρμόδιο δασαρχείο , την δημιουργία αντιπυρικών ζωνών ή την δημιουργία νέων δασικών δρόμων, σε συνδυασμό με την συντήρηση των ήδη υφιστάμενων δασικών δρόμων, με σκοπό την αποτροπή πυρκαγιάς και ευρύτερης ζημίας εις βάρος των πολιτών, των περιουσιών και του δάσους. Την ευθύνη της παραλαβής και της διαχείρισης της βιομάζας από τους καθαρισμούς των οικοπέδων, την έχουν οι Δήμοι( κλαδιά, χόρτα κλπ). Ένα σημαντικό ζήτημα αποτελεί ότι ενώ η πολιτεία απαιτεί τον καθαρισμό ακινήτων, το αρμόδιο Δασαρχείο πολλές φορές θέτει εμπόδια ή δεν δίδει άδεια κοπής ενός επικίνδυνου δέντρου σε ιδιόκτητο ακίνητο.
Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί πρωταρχικό σκοπό των Δήµων, οι οποίοι σύµφωνα µε το αρ. 102 του Συντάγµατος είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Η καθαριότητα και η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί µία από τις βασικές και σηµαντικότερες αρµοδιότητες του Δήµου (αρ. 75 ν. 3463/2006 ). Συγκεκριμένα, το άρθρο 75 παράγραφος Ιβ’ περίπτωση 4 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 34632006, ΦΕΚ Α’ 114/8.6.2006) ορίζει ότι στην αρμοδιότητα των δήμων ανήκει, μεταξύ άλλων, η καθαριότητα όλων των κοινοχρήστων χώρων της εδαφικής περιφέρειάς τους, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων καθώς και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς. Συναφώς και το άρθρο 41 του ν. 4819/2021 (ΦΕΚ Α’ 129/23.7.2021), στον οποίο η ίδια η Πυροσβεστική Διάταξη 20/2024 παραπέμπει σχετικά με την ευθύνη διαχείρισης αποβλήτων (σε συμμόρφωση με το άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ), ορίζει ότι οι αρχικοί παραγωγοί ή άλλοι κάτοχοι αποβλήτων πραγματοποιούν οι ίδιοι την επεξεργασία τους ή την αναθέτουν, μεταξύ άλλων, σε δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό που εκτελεί εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων, όπως εν προκειμένω οι οικείοι ΟΤΑ.
Πέραν αυτών, η ίδια η Συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 παρ. 1 προβλέπει ότι η λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος (στα οποία συγκαταλέγεται η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων) είναι αποκλειστική υποχρέωση της Πολιτείας και δικαίωμα του καθενός, επομένως καθίσταται Αντισυνταγματική η μετακύλισή της στον πολίτη και μάλιστα με την επιβολή σε αυτόν της υποχρέωσης να καταβάλει οποιοδήποτε χρηματικό αντίτιμο σε ιδιώτες εργολάβους για την εκτέλεσή της.
Επισημαίνεται ακόμα ότι κατά τα άρθρα 3 παρ. 2β’ και 50 παρ. 4 του ν. 4819/2021 (σε συμμόρφωση προς το άρθρο 22 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ), τα απόβλητα παραγωγής, γεωργίας και δασοκομίας δεν περιλαμβάνονται καν στα αστικά απόβλητα, επομένως δεν ισχύουν για αυτά οι κοινοί κανόνες συλλογής και αποκομιδής των αστικών αποβλήτων, τα δε βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων λογίζονται ως βιολογικά απόβλητα (βιοαπόβλητα) τα οποία, υποχρεωτικά, είτε διαχωρίζονται και ανακυκλώνονται στην πηγή είτε συλλέγονται χωριστά και δεν αναμειγνύονται με άλλα είδη αποβλήτων, προκειμένου να υποβληθούν σε ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης και της χώνευσης, κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας και το προϊόν που προκύπτει από αυτή να πληροί τα σχετικά πρότυπα υψηλής ποιότητας.
Για τον σκοπό αυτό, οι δήμοι μεριμνούν για την οργάνωση και λειτουργία της χωριστής συλλογής και μεταφοράς τους, σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις. Οι Δήμοι λαμβάνουν ετησίως χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό, για την πυροπροστασία( πολιτική προστασία δήμων). Εκτός από τον κρατικό προϋπολογισμό, υπάρχουν και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία , εθνικά και ευρωπαΐκα με σκοπό την πυροπροστασία. Το Αυτοτελές Τμήμα Πολιτικής Προστασίας του Δήμου, έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
α. συντονίζει κατά χωρική αρμοδιότητα το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, την ετοιμότητα, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση των καταστροφών, σύμφωνα με τις μεθόδους οργάνωσης, τα όργανα και την κατανομή αρμοδιοτήτων που προβλέπονται στις διατάξεις του παρόντος,
β. παρέχει την αναγκαία συνδρομή στη δράση των Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π.,
γ. προγραμματίζει και υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για ζητήματα πολιτικής προστασίας,
δ. αναλαμβάνει κάθε αναγκαία πρωτοβουλία, ενέργεια και δράση για τη συνδρομή του Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π. και των λοιπών εμπλεκόμενων φορέων σε επίπεδο αναγνώρισης, εκτίμησης και ανάλυσης της επικινδυνότητας εκδήλωσης καταστροφών,
ε. επιμελείται, με ευθύνη του οικείου Δημάρχου, εντός δεκαοκτώ (18) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, τη σύνταξη Τοπικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών για φυσικές, τεχνολογικές καταστροφές και λοιπές απειλές εντός της χωρικής Επικράτειας του Δήμου, το οποίο επικαιροποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στο Τοπικό Σχέδιο περιγράφεται η οργάνωση της αντιμετώπισης και της βραχείας αποκατάστασης των φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών και προσδιορίζεται το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού, των υλικών και των μέσων πολιτικής προστασίας, που μπορούν να διατεθούν. Το Τοπικό Σχέδιο περιλαμβάνει Γενικό Μέρος με διατάξεις που έχουν εφαρμογή σε κάθε καταστροφή και Παραρτήματα, τα οποία εξειδικεύουν τις διατάξεις του Γενικού Μέρους για καταστροφές που σχετίζονται με ειδικούς κινδύνους. Το Τοπικό Σχέδιο εναρμονίζεται με τα Γενικά Σχέδια της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και τις οδηγίες σχεδίασης της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και υποβάλλεται στην Εκτελεστική Επιτροπή του Δήμου, η οποία το εισηγείται προς το Δημοτικό Συμβούλιο, το οποίο το εγκρίνει, μετά τη σύμφωνη γνώμη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
στ. συμβάλλει στην υλοποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης της Ακαδημίας Πολιτικής Προστασίας σε θέματα πολιτικής προστασίας και συμμετέχει σε ασκήσεις, σε συνεργασία με την Περιφέρεια και άλλους όμορους Δήμους, με σκοπό την αξιολόγηση απόδοσης των ανωτέρω Σχεδίων.
ζ. τηρεί και κοινοποιεί σε μηνιαία βάση στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας ή στο οικείο Π.Ε.ΚΕ.Π.Π. εφόσον έχει τεθεί σε επιχειρησιακή λειτουργία επικαιροποιημένη κατάσταση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού, των μέσων και υλικών πολιτικής προστασίας, παρακολουθώντας το επίπεδο ετοιμότητάς τους, σύμφωνα με τις οδηγίες του. Στην κατάσταση αυτή συμπεριλαμβάνονται το ανθρώπινο δυναμικό, υλικά και μέσα που διατίθενται εκτός Δήμου για την παροχή υποστήριξης σε καταστάσεις επιπέδου έκτακτης ανάγκης «Επιπέδου 4» (Red Code),
η. υποβάλλει, λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες οδηγίες του Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π., εισηγήσεις:
ηα. Στον Δήμο για την κατάρτιση του οικείου προϋπολογισμού πολιτικής προστασίας και την αξιοποίηση συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων ενίσχυσης,
ηβ. στο Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π. για την κατάρτιση του Τοπικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας,
θ. παρέχει γραμματειακή υποστήριξη στο Τ.Ε.Σ.Ο.Π.Π.,
ι. συνάπτει μνημόνια συνεργασίας για την παροχή υπηρεσιών, υλικών και μέσων με ιδιωτικούς φορείς.
— Καθαρισμός ιδιωτικών οικοπέδων μέχρι 15 Ιουνίου 2025:
Με την έκδοση του πρόσφατου Προεδρικού Διατάγματος 129/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025), εισάγεται ένα νέο πλαίσιο για την οριοθέτηση οικισμών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, γεγονός που ” μετατρέπει” χιλιάδες οικόπεδα πανελλαδικά σε αγροτεμάχια με πολύ χαμηλότερη αξία και άρα οι ιδιοκτήτες δεν έχουν υποχρέωση καθαρισμού του πρώην οικοπέδου, μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια από τους δήμους.
Ταυτόχρονα, πολλοί ιδιοκτήτες ακινήτων χωριών, διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό εδώ και δεκαετίες ( ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία κ.α.) και καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη η επικοινωνία μαζί τους και η πρακτική ανταποκρισή τους. Άλλα ακίνητα ανήκουν σε πολλούς συνιδιοκτήτες( πολλοί μεριδούχοι) και καθίσταται δύσκολη η συνενόηση μεταξύ τους, ιδιαιτέρως στις περιπτώσεις όπου οι συνιδιοκτήτες είναι τσακωμένοι. Πολλοί ιδιοκτήτες, διαμαρτύρονται , διότι καταβάλουν χρήματα για τον καθαρισμό των οικοπέδων τους, ενώ τα γειτονικά οικόπεδα δεν έχουν καθαριστεί και όλα τα δημοτικά ακίνητα ή ρέματα εντός οικισμού δεν έχουν καθαριστεί εδώ και πολλά χρόνια. Άλλοι διαμαρτύρονται ότι ενώ καθαρίζουν το οικοπεδό τους, ο συγκεκριμένος Δήμος, αρνείται να αναλάβει την απομάκρυνση των χόρτων και κλαδιών και επωμίζονται προσωπικά ένα επιπλέον κόστος. Άλλοι διαμαρτύρονται ότι τα αδέσποτα σκουπίδια στα ρέματα, αποτελούν εστία μόλυνσης και ενδεχόμενης πυρκαγιάς και όχι τα οικοπεδά τους. Ο χρόνος είναι ασφυκτικός για τους ίδιους, πόσο μάλλον όταν πρέπει να βρεις συνεργείο καθαρισμού.
Η μικρή προθεσμία αυξάνει τη ζήτηση, με αποτέλεσμα να συντελείται άνοδος στις τιμές καθαρισμού έως και 40% ( συνεργεία καθαρισμού). Στην επαρχία δεν βρίσκεις έυκολα εργάτες καθαρισμού, ενώ όταν βρίσκεις , είναι διαθέσιμος σε ημερομηνία αρκετά αργότερα . Ενας καθαρισμός οικοπέδου ξεκινά από 250 ευρώ, ενώ η πιο ακριβή υπηρεσία είναι η αποκομιδή και η ανακύκλωση των ξερών χόρτων, καθώς χρειάζεται ειδικό μηχάνημα, κόστους από 200 έως 260 ευρώ. Ενας κάδος 8 κυβικών κοστίζει από 200 έως 260 ευρώ. Επομένως ένας καθαρισμός οικοπέδου με όλα τα παραπάνω φτάνει τα 500 ευρώ . Κάποιες περιοχές έχουν ενταχθεί στο σχέδιο, αλλά δεν έχει γίνει πράξη εφαρμογής να ανοίξουν οι κοινόχρηστοι δρόμοι. Δεν υπάρχει πρόσβαση σε αυτά τα οικόπεδα, πρέπει να γκρεμίσεις δύο περιφράξεις για να μπεις μέσα, άρα υπάρχουν ασάφειες και κενά.
Το πρόβλημα είναι πως πολλά, ειδικά τα παρατημένα αγνώστου ιδιοκτήτη ή αυτά με ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς, δεν δύναται να ανευρεθεί ο υπόχρεος καθαρισμού . Ένα σημαντικό ζήτημα αποτελεί ότι ενώ η πολιτεία απαιτεί των καθαρισμό ακινήτων, το αρμόδιο Δασαρχείο πολλές φορές θέτει εμπόδια ή δεν δίδει άδεια κοπής ενός επικίνδυνου δέντρου σε ιδιόκτητο ακίνητο. Η διάταξη καθαρισμού οικοπέδων αφορά τα κενά οικόπεδα, χωρίς κτίσμα, εντός σχεδίου δόμησης και σε περίμετρο 100 μέτρων γύρω από τον οικισμό. Σε ό,τι αφορά τον καθαρισμό οικοπέδου σε εκτός σχεδίου δόμηση, τότε η διάταξη αφορά τους ιδιοκτήτες οικοπέδων με κτίσμα, που είναι λιγότεροι. Σημειώνεται πως η μη συμμόρφωση των υπόχρεων με τα προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας επιφέρει πρόστιμο:
0,50 ευρώ/τ.μ. για μη καθαρισμένο οικόπεδο, με ελάχιστο ποσό τα 200 ευρώ και επιπλέον πρόστιμο 1.000 ευρώ.
750 ευρώ για μη τήρηση των μέτρων αποφυγής πυρκαγιών.
Σε περίπτωση πρόκλησης πυρκαγιάς, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει έως και 50.000 ευρώ. Καθίσταται Αντισυνταγματική η μετακύλιση της υποχρέωσης καθαρισμού στον πολίτη και μάλιστα με την επιβολή σε αυτόν της υποχρέωσης να καταβάλει οποιοδήποτε χρηματικό αντίτιμο σε ιδιώτες εργολάβους για την εκτέλεσή , αφού το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, προβλέπει ότι η λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος (στα οποία συγκαταλέγεται η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων) είναι αποκλειστική υποχρέωση της Πολιτείας και δικαίωμα του καθενός.
—
Λάβετε ενεργά μέρος στην καθημερινή ενημέρωση του https://www.aparaskevi-images.gr/, στέλνοντας φωτογραφίες, video, ή ένα μήνυμα στο info@aparaskevi-images.gr Ή μπείτε στην σελίδα μας στο Facebook ή στο X(Twitter).
Απαγορεύεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο η χρήση ή η αναπαραγωγή των άρθρων και των φωτογραφιών της ιστοσελίδας aparaskevi-images.gr, σε οποιοδήποτε μέσο χωρίς να αναγράφεται η πηγή προέλευσης. Η χρήση και η αναπαραγωγή αυτών για εμπορικούς σκοπούς απαιτεί την έγγραφη άδεια του ιδιοκτήτη και κατόχου των αντιστοίχων δικαιωμάτων.
