Αν μετατρέψουμε σε κατοικίες τις αυθαιρεσίες της διοίκησης πάνω στο οικιστικό περιβάλλον, όλες μαζί σχηματίζουν μια ευμεγέθη αυθαιρετούπολη. Σύντομα, λοιπόν, θα πρέπει να εκδώσουμε προεδρικό διάταγμα για την τακτοποίηση και της πολιτικής αυθαιρεσίας επί των αυθαιρέτων.
Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του 2017 τέθηκε σε λειτουργία νέο σύστημα δήλωσης αυθαιρέτων κατ’ επιταγή του νέου νόμου 4495. Για να γίνει πιο ελκυστικός στο κοινό, ο νέος νόμος βγαίνει στην αγορά με συνοδεία προωθητικού πακέτου «έξτρα εκπτώσεων μέχρι 20%» που λήγει τον Απρίλιο του 2018. Πακέτο που, λόγω μικρής προσέλευσης σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΤΕΕ, αναμένεται να επεκταθεί ως τις αρχές του καλοκαιριού. Το αφεντικό τρελάθηκε και τα χαρίζει όλα; Θα δούμε.
Ο νέος νόμος 4495 έρχεται να προστεθεί κι αυτός στον μακρύ κατάλογο της πολιτικής αυθαιρεσίας στα αυθαίρετα. Κανείς, ούτε σε αυτόν τον νόμο ούτε στους προηγούμενους, ανέδειξε το γεγονός ότι οι συνταγματικές διατάξεις του άρθρου 24 επιβάλλουν στον νομοθέτη και στη διοίκηση να ρυθμίζει τη χωροταξική ανάπτυξη και την πολεοδομική διαμόρφωση της χώρας βάσει επιστημονικών και όχι εισπρακτικών κριτηρίων.
Από την εποχή του Τρίτση, που εμφανίστηκε το μαφιόζικου ύφους «δήλωσέ το να το σώσεις – 1983», μέχρι το εκβιαστικό «δήλωσέ το για να το μεταβιβάσεις – 2011» του κ. Παπακωνσταντίνου είχαν μεσολαβήσει σχεδόν τριάντα (30) χρόνια σχετικής οικονομικής άνεσης και πολύ ισχυρών κυβερνητικών πλειοψηφιών. Μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια, λοιπόν, ήταν εφικτό να τελειώσουμε με την οικιστική συμφορά των καταπατήσεων και της αυθαίρετης δόμησης. Δυστυχώς, όμως, οι παλιές συνήθειες πεθαίνουν δύσκολα. Και, απ’ όλες τις συνήθειες, ιδιαιτέρως ανθεκτικές αποδεικνύονται οι κακές.
Οι περισσότεροι οικισμοί της Αττικής έγιναν χωρίς σχέδιο, χωρίς δρόμους, με κλεμμένο ρεύμα από το δίκτυο της ΔΕΗ, έτσι, χωρίς πρόγραμμα, σε καταπατημένες δημόσιες, ακόμη και δασικές, εκτάσεις. Και βέβαια η αυθαιρεσία δεν ήταν πάντα συνάρτηση του εισοδήματος. Είχαμε –και έχουμε– φτωχογειτονιές όπου τα σπίτια είναι χαμηλά, όπως έχουμε και πολυτελείς παραθαλάσσιες αυθαίρετες βίλες, ακόμη και συγκροτήματα. Ωστόσο, όλα αυτά δεν είναι παρά η συνέχεια μιας παλιάς πρακτικής που άρχισε να εφαρμόζεται από τότε που το σχέδιο πόλης της Αθήνας τελείωνε στη σημερινή οδό Ακαδημίας, οπότε μαζί με τα Αναφιώτικα, τα Εξάρχεια και η Νεάπολη ήταν από τις πρώτες συνοικίες αυθαιρέτων που δημιουργήθηκαν.
«Γιατί δεν τα εντάσσουν όλα στο σχέδιο;» ρωτούν όλοι. Και έχουν δίκιο. Πράγματι, μετά την ένταξη στο σχέδιο πόλης τα πράγματα αλλάζουν. Θεωρητικώς όμως. Και όχι πάντα προς το καλύτερο. Διότι είδαμε μέσα από διαδικασίες αστικών αναδασμών καταπατητές να αποζημιώνονται με καθαρό οικόπεδο ή –γιατί όχι;– να γλιτώνουν με ένα ανεκτό πρόστιμο.
Όπως είδαμε διακατεχόμενα δασοτεμάχια να μετατρέπονται σε οικόπεδα μέσω ανταλλαγών. Είδαμε ακόμη και περιοχές αυθαιρέτων να εντάσσονται στο σχέδιο πόλης παρ’ ότι ήταν δασικές, όπως, για παράδειγμα, η περιοχή Ντράφι και οικοδομικοί συνεταιρισμοί της Πεντέλης.
Είδαμε, ακόμα, την πολιτεία στα τέλη του 1980 να μοιράζει φως–νερό–τηλέφωνο με το αιτιολογικό της βελτίωσης των συνθηκών ζωής στις «περιοχές κατοικίας», όπως βαπτίσθηκαν οι αυθαιρετουπόλεις για αυτό τον σκοπό. Είδαμε ακόμη, με τις πράξεις εφαρμογής των σχεδίων πόλης ιδιοκτησίες που βρέθηκαν σε περιοχές χαρακτηρισμένες ως κοινόχρηστοι χώροι, να γίνεται τοπικός αναδασμός και να αποδίδονται στους ιδιοκτήτες αλλού άλλα «καθαρά» οικόπεδα στον ίδιο οικισμό.
Στο τέλος όλοι βγαίνουν ευχαριστημένοι. Η πολιτεία διότι, χωρίς να έχει δαπανήσει ούτε ένα ευρώ για προγράμματα στέγασης και για σχέδια πόλης, εισπράττει παχυλά πρόστιμα με αντάλλαγμα να μην εφαρμόσει τον νόμο και να γκρεμίσει τα αυθαίρετα. Αλλά και οι αυθαιρετούντες είναι ευχαριστημένοι, αφού «δεν χάθηκε ο κόσμος» αν πληρώσουν και κάτι στο κράτος, αφού, στο τέλος, με την ένταξη στο σχέδιο εξανεμίζονται οι απειλές και «καθαρίζει» η ιδιοκτησία.
Δεν γνωρίζουμε πού μπορεί να σταματήσει η δημιουργία κέντρων συναλλαγής – διότι οι ρυθμίσεις περί τα αυθαίρετα αυτό είναι, κέντρα συναλλαγής – πάντως δεν είναι θέμα νόμων. Νόμους για να αξιοποιηθούν σαν εργαλεία έχουμε, μάστορα δεν βρίσκουμε. Και αν δεν βρούμε σύντομα, η εκτός σχεδίου δόμηση θα είναι εκτατικά μεγαλύτερη από την εντός σχεδίου και, – γιατί όχι – οικονομικά πιο ενδιαφέρουσα.
Αγία Παρασκευή, Φεβρουάριος 2017
Κώστας Κουρούνης
πολιτικός μηχανικός πολεοδόμος
___
* Η φωτογραφία από το Αρχαιολογικό μουσείο Ελευσίνας.
**Ο Κώστας Κουρούνης είναι υπεύθυνος για την πρωτοβουλία Publicspace.gr.
……..
Λάβετε ενεργά μέρος στην καθημερινή ενημέρωση του www.aparaskevi-images.gr , στέλνοντας φωτογραφiες, video, ή ένα μήνυμα στο info@aparaskevi-images.gr
